Kıbrıs Türkçesi veya Kıbrıs ağzı, Kıbrıs’ta yerli Kıbrıs Türklerinin konuştuğu, Türkiye Türkçesi ağzıdır. Türkiye’nin Taşeli yöresi ağzıyla (Alanya, Anamur, Aydıncık) benzerlik gösterir. Kıbrıs Türkçesi, bir yazı dili değildir. Bu ağız bölgesinin konuşurları olan Kıbrıs Türkleri, Türkiye Türkçesi yazı dilini, her türlü yazışmada standart dil olarak kullanırlar. Dil bilgisi yapısında ve kelimelerin telaffuzunda Rumca’dan etkilenildiği belirgin olarak görülmektedir.

Biz de bu yazımızda, gelince zorluk çekmemeniz için Türkiye Türkçesinden farklı olan ve karşılaşmanız muhtemel 15 kelimeyi ele aldık. Umarım beğenirsiniz.

1- Babutsa

Akdeniz bölgesinde ve bilhassa Kıbrıs’ta bolca yetişen kaktüs türü bir bitkinin meyvesidir. Adı Rumca’da ‘papoutsa’ olmasından dolayı Kıbrıs Türkçesi’ne bu şekilde geçmiştir. Bol çekirdekli bir yapısı vardır. Fazla yemek sakıncalı olabilir.

 

2- Boru: Korna

“Basarım boruya, duyman?” gibi bir söz duyduğunuzda şaşırmayın!

 

3- Bulli: Tavuk

Bulli genelde tavuk için kullanılsa da, yakın arkadaşlar arasında birbirine ‘bullim’ diye de hitap ederler. Ayrıca ‘magarina bulli’ adında buraya özgü bir yemek de vardır.

 

4- Çakıstez

Kırıldıktan sonra salamuraya yatırılmış yeşil zeytindir. Kıbrıs’a özgü olmasıyla beraber, tadı eğer iyi bilen biri tarafından yapıldıysa çok güzeldir. Ayrıca geleneksel olarak her sene Kalkanlı Köyü’nde aynı isimde bir festival de düzenlenir.

 

5- Çember: Dönel kavşak

Yol tarifi sorarsanız, karşılaşmanız çok olası bir kelimedir. “Şimdi gardaş görün şuradaki çemberciği?” dedikleri an hangi çember diye düşünmenize gerek yok. Bilin ki kavşaktan bahsetmiştir.

 

6- Velespit: Bisiklet

Bu kelime Fransızca kökenli olup, dedelerimizden ve ninelerimizden duyabilmeniz olası bir kelimedir. Kıbrıs Türkçesi’nde hala kullanılmaktadır.

 

7- Gabira

Kıbrıs’ta kızarmış ekmeğe Gabira denmektedir. Fakat bu kızarmış ekmek “gabiralık” denilen aliminyum bir aparat sayesinde ocakta pişirilir. İnsanın içini rahatlatan kokuların başında gelen, taze ekmek kokusunun keyfini sürebilirsiniz.

 

8- Garavolli: Salyangoz

Kıbrıslıların yağmurdan sonra kendilerini ovalara atıp büyük bir hevesle aradıkları salyangoz türü. Büyük olanlarına aynı zamanda ‘koç’ adı verilir ve bunlar toplanır. Genellikle haşlanıp yenirler ancak kebap yapılanları da mevcuttur.

 

9- Macun

Macun Kıbrıs’ta kahvaltılarda tüketilen, suyu yerine tanesinin tüketildiği bir çeşit reçeldir. Kıbrıs’ta bir çok meyve ve sebzenin macununu bulmanız muhtemeldir. Alıç, domates, ayva, elma, ceviz, turunçgiller, incir, badem vs.

 

10- Goflamak: Dolduruşa getirmek

Goflamak, gof vermek gibi kullanımları olan sözcük, Kıbrıs Türkçesi argosunda yer almakta olup, pohpohlamak, gaz vermek, dolduruşa getirmek anlamında kullanılmaktadır.

 

11- Gomma: Kanka, arkadaş

Gomma sıkça kullanılan ve kanka, arkadaş gibi olan bir kelimedir. (Bkz: “Gabira nedir bilin be gomma?”)

 

12- Napañ?: Ne yapıyorsun?

“Napañ bullim?” ya da “N’apacayik?” gibi sözcüklerle her gün karşılaşabilirsiniz. Bunlar “Ne yapıyorsun?”, “Ne yapacağız?” gibi anlamlara gelir. Genelde “Napañ?”da ki ‘ñ’ harfi ‘ng’ gibi okunarak telaffuz edilir.

 

13- Değil ama?: Öyle değil mi?

“Değil ama?” ya da “Öyle değil?” gibi söylenen bir çok soru kelimesinde, soru ekleri kullanılmamaktadır.

 

14- Oraşda: Orada

Kıbrıs Türkçesi ile konuşan birinin ağzından “napan oraşda eyimin, değilmin?” gibi bir cümle duyarsanız başta anlayabilmeniz biraz sıkıntı olabilir. Bu yüzden biz size aynı cümlenin Türkiye Türkçesi’ni söyleyelim: “Ne yapıyorsun oralarda, iyi misin, değil misin?”

 

15- Tamamsın?: İyi misin?

Benim ilk geldiğimde Kıbrıslı bir arkadaşımın bana söylediğinde tuhaf karşıladığım “iyi misin?” anlamına gelen sözcüktür. Direkt olarak İngilizceden çevrildiği öngörülmektedir. (Bkz:”Are you okay?”)

Etiketler: babutsa, boru, bulli, çakıstez, çember, gabira, garavolli, goflamak, gomma, Kıbrıs ağzı, Kıbrıs şivesi, Kıbrıs Türkçesi, Kıbrısca, macun, napang, Odtü KKK, oraşta, tamamsın, velespit